Frans Masereel Centrum

Werkplaats, kennisknooppunt en platform voor grafische kunsten

Als eerste residentiecentrum voor grafische kunstenaars in Vlaanderen was het Frans Masereel Centrum in de jaren ’70 een plek van experiment, onderzoek en netwerking, een laboratorium van grafische kunsten dat kwaliteit vooropstelde. De huidige visie van het Frans Masereel Centrum wijkt weinig af van het oorspronkelijke residentiebeleid, maar plaatst het in het hedendaagse internationale beeldende kunstenveld.

Het centrum biedt een werkplaats aan grafici, kunstenaars en critici die willen werken met diepdruk, hoogdruk, zeefdruk en lithografie, of die de positie van de vrije grafiek in relatie tot andere beeldende kunsten willen onderzoeken. De focus ligt daarbij voornamelijk op creatie i.p.v. reproductie.

Naast het aanbieden van grafische faciliteiten, een bibliotheek en deskundig advies aan de kunstenaars in residentie, heeft het centrum ook aandacht voor de distributie en presentatie van de kunstwerken (o.m. in de vorm van tentoonstellingen en samenwerkingsprojecten) en bouwt het netwerken op tijdens gespecialiseerde internationale conferenties. Daarnaast biedt het centrum ook masterclasses aan om de aanwezige grafische expertise te verspreiden.

Naast haar werking als residentieplek en kennisknooppunt organiseert het Frans Masereel Centrum ook allerhande grafische projecten zoals tentoonstellingen, open portfoliomomenten, printgerelateerde demonstraties, enzovoort. Hiermee wil het nieuwe grafische toepassingen en andere printgerelateerde media stimuleren en onder de aandacht brengen. Het centrum is tijdens de rondleidingen en tentoonstellingen ook toegankelijk voor het brede publiek.

In 2012 bestond het Frans Masereel Centrum 40 jaar.

 

Kunstenaars

Jaarlijks wordt een vijftigtal kunstenaars geselecteerd voor een residentie van vier tot zes weken in het Frans Masereel Centrum. Naast de ateliers en verblijfplaatsen voor de residenten stelt het Frans Masereel Centrum ook de nodige expertise en deskundigheid ten dienste van de kunstenaars. In 2012 werkten er 52 kunstenaars in het centrum - studenten en docenten niet inbegrepen -, afkomstig uit 16 landen. Er zijn momenteel drie soorten residenties voor professionele kunstenaars:

  • algemene residentie
  • essayresidentie
  • onderzoeksresidentie.

 

Scholen

Elk jaar wordt aan nationale en internationale kunsthogescholen de mogelijkheid gegeven om voor een periode van één tot twee weken te komen werken in de ateliers van het Frans Masereel Centrum. Via de samenwerking tussen nationale scholen onderling of met andere internationale hogescholen tracht het centrum een meerwaarde te creëren. In 2012 werkten 59 studenten van Hogeschool Sint Lucas Antwerpen, The Glasgow School of Art, KASKA Antwerpen, MAD Faculty Hasselt en KASK Gent in het atelier.

 

Samenwerkingsverbanden

Met het FLACC heeft het Frans Masereel Centrum een structurele samenwerking opgezet. De samenwerking met FLACC vertrekt vanuit de inzet van complementaire faciliteiten en uitwisseling van expertise op het vlak van analoge en digitale grafische producties.

In 2012 zijn de samenwerkingsverbanden opgestart met:

  • Lokaal 01 (Antwerpen)
  • WIELS (Brussel)
  • vzw Zsenne (Brusse)
  • Z33 (Hasselt).

De samenwerking met Z33 richt zich op het samen organiseren van het vernieuwde curatorproject, waarbij vernieuwende strategieën op het vlak van curatorschap voor grafische kunsten centraal staan.

 

Internationale werking

De internationale werking van het centrum bestaat onder meer uit de deelname aan verschillende internationale meetings, zoals de SGC-international, die in maart 2012 doorging in New Orleans (Verenigde Staten).

Sinds 2001 bestaat er een uitwisselingsprogramma met Engramme (Québec, CA). Afwisselend wordt er een Vlaamse kunstenaar geselecteerd om een maand te resideren in Engramme en een kunstenaar uit Quebec in het Frans Masereel Centrum. In juli 2012 kwam Marie-Andrée Gilbert resideren in het Frans Masereel Centrum.

Daarnaast nam het Frans Masereel Centrum ook deel aan KALEID editions London in juli 2012, een artist book fair gericht op een publiek van professionelen.

In 2012 werd het project Password:Printmaking gelanceerd, waarvoor steun verkregen werd van de Europese Unie. Het project bestaat uit een rondtrekkende tentoonstelling en residenties voor kunstenaars en technische medewerkers, en wordt georganiseerd door zes Europese partners:

  • International Centre of Graphic Arts (MGLC), Ljubljana, Slovenië
  • Hablar en Arte (HEA), Madrid, Spanje
  • Frans Masereel Centrum (FMC), Kasterlee, België
  • International Print Triennial Society (SMTG), Krakau, Polen
  • Foundation Tallinn Print Triennial (TPT), Tallinn, Estland
  • Muzej Moderne i Suvremene Umjetnosti (MMSU), Rijeka, Kroatië

In 2012 lanceerde het Frans Masereel Centrum een open call om een Belgische resident te selecteren voor een residentie in maart 2013 in het International Centre of Graphic Arts (Ljubljana, Slovenië). Roeland Tweelinckx werd geselecteerd.

Verder hebben het Frans Masereel Centrum, Transartists, AGA, en EKWC samen het initiatief genomen om een platform op te starten. Dit platform wil in de eerste plaats de zichtbaarheid van werkplaatsen vergroten, in het belang van zowel nationale als internationale werkplaatsen binnen en buiten het culturele veld. Het zorgt voor meer contact en samenwerking tussen de werkplaatsen, en de uitwisseling van kennis en ervaring. Voor de toekomst ontwikkelt het een nieuwe visie op de betekenis en de positie van werkplaatsen.

 

Tentoonstellingen

Het Frans Masereel Centrum neemt jaarlijks deel aan verschillende tentoonstellingen en organiseert ze ook zelf. Naast de jaarlijkse overzichtstentoonstelling, die een selectie biedt van de werken die het afgelopen jaar werden gerealiseerd, organiseerde het Frans Masereel Centrum in 2012 de volgende tentoonstellingen:

  • iN KASTERLEE, de slottentoonstelling bood een overzicht van alle projecten die maandelijks op initiatief van Frans Masereel Centrum plaatsvonden in de publieke ruimte van Kasterlee.
    Aan dit project namen de volgende kunstenaars deel: Lieven Segers, Peter Puype, Maarten Verweij & Steffen Maas, bolwerK, Susanne Weck ism K.H. Kempen, Indianen (Andreas Depauw, Tim Knapen, Steven Holsbeek), Filip Van Dingenen, Pol Matthé & Jochem Vanden Ecker, Adrien Tirtiaux, Peter Lemmens, Tina Schott en Lotte Geeven.
  • All The Knives (any printed story on request) kadert in het gezamenlijke curatorproject van Frans Masereel Centrum en Z33 in Hasselt.
    Het Londense grafisch design collectief Åbäke werd als curator geselecteerd en bedacht een atypische performatieve tentoonstelling, die 880 bezoekers trok.

 

Presentaties en Artist Talks

In 2012 vonden ook verschillende presentaties en Artist Talks plaats in het Frans Masereel Centrum of in samenwerking met het Frans Masereel Centrum:

  • Artist Talk Craig Zamiello
  • lezing Caroline Coolen & Tinka Pittoors
  • presentatie van Everything is Macaroni door Lieven Segers
  • Artist Talk Phil Sanders.

 

Kunstenaarsboeken

Sinds 2011 legt het Frans Masereel Centrum een focus op kunstenaarsboeken. Dit vloeit voort uit de overtuiging dat het kunstenaarsboek het perfecte medium is om projecten en concepten op een alternatieve manier, concreet binnen de ruimte van een boek, in de kijker te zetten. De diversiteit van de definitie van artists’ books of kunstenaarsboeken willen we ook weergeven in de keuze van de artists’ books- projecten:

  • Andrea Wilkinson: KEEP DELETE – Turning messages into keepsakes
  • Dirk Elst e.a.: Reproduction of a place – foreword or soundtrack of a novel
  • Robin Van Besien: Instant Ruins

 

Masterclass

Ook in 2012 is een aantal kunstenaars geselecteerd om aan de hand van hun dossier en artistiek werk onder leiding van een expert een  intense werkperiode te ondergaan rond een bepaalde techniek. Onder leiding van de Finse kunstenares Annu Vertanen werd de hoogdruktechniek gekoppeld aan de realisatie van eigen werk. Elke deelnemer onderzocht hoe en in welke mate houtsnede een toegevoegde waarde kan vormen voor zijn/haar beeldend werk. Het accent lag daarbij op creatie, d.w.z. vanuit het medium houtsnede zelf nieuw, autonoom werk maken. In deze editie van de masterclass werd de aandacht gevestigd op twee verschillende aspecten: de Europese traditionele oliebasismethode en de Japanse waterbasismethode. Annu Vertanen toonde aan de hand van eigen werk dat houtsnede niet noodzakelijk zwart-wit en zeker ook niet afgelijnd hoeft te zijn. In tegendeel: vage vormen en zachte kleurschakeringen zijn een vast element in haar werk.

Aan het einde van de masterclass toonden Walter Dohmen, Kris Fierens, Roel Goussey, Vladimir Ivaneanu, Annelies Legein, Lucie Renneboog, Sofie Van der Linden, Linda Vinck en Luc Van Quickenborne het resultaat van hun werkperiode in de ateliers van het Frans Masereel Centrum.

 

Dutch Design Week

De deelname aan DDW kadert binnen de doelstelling om het Frans Masereel Centrum bekend te maken bij het grotere publiek.

In 2012 werkte FMC mee aan Show your colour, één van de projecten tijdens de DDW, waarbij zes werkplaatsen kleurrijk werk toonden van ontwerpers en kunstenaars, uitgevoerd in metaal, papier, glas, film, keramiek en textiel. Deze werkplaatsen, vaak artist in residencies, zijn de kenniscentra waarin hedendaagse kunstenaars en ontwerpers ambacht, innovatie en experiment laten samensmelten tot een uniek product of kunstwerk. In de gezamenlijke presentatie in de Schellensfabriek waren hier in 2012 voorbeelden van te zien waarbij gebruik gemaakt is van eeuwenoud vakmanschap, technologische ontwikkeling, experiment en fysieke arbeid.

Concreet was Show your colour een gezamenlijke presentatie van:

  • Audax Textielmuseum Tilburg | TextielLab
  • Beeldenstorm
  • Frans Masereel Centrum
  • Nationaal Glasmuseum|Glasblazerij
  • Nederlands Instituut voor Animatiefilm NIAf en Sundaymorning@ekwc.

Gastcurator was kunsthistoricus/tentoonstellingsmaker/docent Stef van Bellingen, het grafisch ontwerp was van Eric de Haas.

In totaal bezochten ca. 200.000 mensen de DDW in 2012.