Koninklijke Academie voor Nederlands Taal- en letterkunde

De Koninklijke Academie voor Nederlands Taal- en letterkunde (KANTL) werd in 1886 opgericht. De Academie was de eerste officiële instelling van het koninkrijk België waar aan wetenschapsbeoefening in het Nederlands werd gedaan. Sinds 1938 is het werkingsgebied beperkt tot Nederlandse taal- en letterkunde. Voor die twee gebieden kreeg de KANTL ook een adviesfunctie voor de regering.

De huidige werking van de KANTL situeert zich op twee vlakken:

  • het bevorderen van de Vlaamse cultuur en literatuur
  • het onderzoek naar de Nederlandse taal, cultuur en literatuur.

De uitvoering van eigen onderzoek wordt gecoördineerd in het Centrum voor Teksteditie en Bronnenstudie (CTB), het onderzoekscentrum van de KANTL. Het Centrum voor Teksteditie en Bronnenstudie werd in 2000 in de schoot van de KANTL opgericht als een project voor de studie van het literair en muzikaal erfgoed in samenwerking met andere instellingen. In 2003 liep het project af doordat het Archiefdecreet in voege trad. Sinds 2004 is het CTB structureel geïntegreerd in de kerntaken van de KANTL, en tegelijk werd de opdracht van het centrum uitgebreid tot de studie van het literair én talig erfgoed. Het CTB streeft er ook naar zich te ontwikkelen tot een expertisecentrum op het gebied van teksttechnologisch onderzoek.

De dotatie van de KANTL, inclusief CTB, bedroeg 383.000 euro in 2012.

Het beleid van de KANTL is gebaseerd op de decretale opdracht van de academie: de studie en de bevordering van de Nederlandse taal en de Nederlandse letterkunde. In haar geactualiseerde beleidsvisie wil de academie nog meer dan vroeger de nadruk leggen op haar functie als overlegforum voor het werkveld, en op haar opdracht om binnen haar werkgebied coördinerend op te treden en initiatieven te nemen die niet door een individuele speler of één organisatie binnen het werkveld kunnen worden genomen. Zij wil ook haar publieksgerichte werking en maatschappelijke participatie versterken.

In 2012 werden de renovatiewerken die in 2011 werden aangevat, verdergezet. Er wordt gewerkt aan de technische voorzieningen en een verbeterde circulatie. De bedoeling is het gebouw toegankelijker te maken, de circulatie te verbeteren en te voldoen aan de hedendaagse vereisten qua technische infrastructuur en bezoekerscomfort. In de 2012 werd ook een grondige sanering doorgevoerd van vloeren en plafonds waarin asbestplaten verwerkt zijn.

 

Publicaties

De KANTL verzorgt wetenschappelijke publicaties op het gebied van de Nederlandse Taal- en Letterkunde. Zij beschouwt het als haar taak om waardevol wetenschappelijk werk dat voor commerciële uitgeverijen niet rendabel is toch voor het publiek toegankelijk te maken. Vanaf jaargang 2011 wordt Verslagen en Mededelingen, het tijdschrift van de KANTL, ook als online open access tijdschrift gepubliceerd, naast de klassieke gedrukte publicatie. Op 1 oktober 2012 zijn de jaargangen van 1963 tot en met 2008 online gezet op de Digitale Bibliotheek der Nederlandse Letteren (DBNL).

In 2012 publiceerde de KANTL een documentaire varianteneditie van de debuutbundel Germinal van Bert Decorte, na Claus’ Kleine Reeks en Van Wilderodes De moerbeitoppen ruischten het derde deel in de Debutenreeks. De digitale editie van De trein der traagheid van Johan Daisne werd gepubliceerd op http://edities.ctb.kantl.be/daisne. Daarnaast is verder gewerkt aan de digitale editie van de Streuvels-brieven, die in 2013 online zal gaan.

Als resultaat van een samenwerkingsproject met de Rijksarchieven verscheen ook de inventaris van het archief Van Duyse dat in de KANTL wordt bewaard.

 

Overlegplatform

De KANTL fungeert als overlegplatform op het gebied van Nederlandse taal en literatuur. Via gemengde begeleidingscommissies wordt het werkveld betrokken bij de literaire en taalkundige onderzoeksprojecten.

 

Prijzen

In 2012 werden de volgende wetenschappelijke en literaire prijzen toegekend:

  • jaarlijkse nominaties voor de vijf vijfjaarlijkse prijzen (oudere taal, literatuur en cultuur in de Nederlanden, poëzie, proza, podiumteksten, essay)
  • de vijfjaarlijkse prijs voor podiumteksten van de KANTL (2012) aan Tom Lanoye voor Atropa. De wraak van de vrede
  • de wetenschappelijke prijs van de KANTL voor taalkunde aan Rik Vosters voor zijn proefschrift Taalgebruik, taalnormen en taalbeschouwing in Vlaanderen tijdens het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Een historisch-sociolinguïstische verkenning van vroegnegentiende-eeuws Zuidelijk Nederlands
  • de tweejaarlijkse Leon Elautprijs voor een wetenschappelijk werk over de Vlaamse cultuurgeschiedenis van 1815 tot 1940 aan Adelheid Ceulemans, voor haar werk Verklankt verleden. Vlaamse muziektheaterwerken uit de negentiende eeuw (1830-1914).

 

Bibliotheek en archief

Door de verbouwingswerken konden geen tentoonstellingen uit de eigen collecties georganiseerd worden en was de bibliotheek gedeeltelijk ontoegankelijk, zodat de raadplegingen beperkt bleven. De invoer van de Vlaamse tijdschriften in de lopende Bibliografie van de Literaire Tijdschriften in Vlaanderen en Nederland (BLTVN), een samenwerking met de KB Den Haag, kwam op kruissnelheid.

In samenwerking met het Rijksarchief werd het archief van Prudens van Duyse, dat zich in de KANTL bevindt, geklasseerd en geïnventariseerd. De inventaris is voorgesteld op een colloquium rond de figuur van van Duyse.

 

Andere

In de voorjaarsreeks KANTL-conferenties, stelden opnieuw drie academieleden nieuw werk voor, en gingen zij hierover in debat met het publiek. In de najaars-lezingenreeks werd gefocust op plaatsnamen en persoonsnamen in het Nederlandse taalgebied. De jaarlijkse openbare vergadering op het domein Beauvoorde (Veurne) stond in het teken van het L.P. Boonjaar.

In 2012 organiseerde de KANTL een colloquium Maurice Maeterlinck en de natuur, met als openingsevenement de creatie van Maeterlincks Douze Chansons in Nederlandse vertaling door het SPECTRA Ensemble.

N.a.v. de 100ste geboortedag van Johan Daisne werd een herdenkingsavond georganiseerd, en de 200ste verjaardag van Hendrik Conscience was aanleiding voor een tweedaagse manifestatie in Antwerpen en Brussel met colloquia, een leesmarathon en een causerie en debat.

Voorts verleende de KANTL ondersteuning aan workshops en studiebijeenkomsten binnen haar werkgebied. Er is naar gestreefd om, ondanks de verbouwingswerken, de publieksgerichte activiteiten maximaal doorgang te laten vinden.

 

www.kantl.be